Podleganie obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym – decyzja ZUS w przedmiocie niepodlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu
W naszej Kancelarii pojawia się coraz więcej spraw, w których Zakład Ubezpieczeń Społecznych (dalej: ZUS) wydaje decyzję o niepodleganiu obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym. Organ w uzasadnieniu decyzji podaje, że pracownik z pracodawcą zawarł umowę o pracę dla pozoru, co w konsekwencji ma powodować nieważność takiej umowy, a dalej uzasadniać wydanie przez ZUS decyzji w przedmiocie niepodlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, tj. emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu. Decyzja ZUS w tym zakresie pociąga dla ubezpieczonego szereg negatywnych konsekwencji, m.in. może dojść do sytuacji, że ubezpieczony korzystając ze świadczeń zdrowotnych w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia w okresie zatrudnienia, będzie zobowiązany do zwrotu kosztów za przedmiotowe świadczenia, skoro nie polegał ubezpieczeniom społecznym. Jeżeli umowa faktycznie została zawarta dla pozoru, to stanowisko organu w przedmiocie niepodlegania ubezpieczeniom społecznym przez pracownika jest jak najbardziej zasadne. Jeżeli jednak umowa nie była zawarta dla pozoru i praca była faktycznie świadczona to konieczne jest złożenie odwołania od decyzji ZUS. Adresat decyzji ma miesiąc od momentu doręczenia decyzji na złożenie odwołania do Sądu Okręgowego Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Odwołanie składa się za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę. Odwołanie jest wolne od opłat sądowych.
Bardzo często w decyzji organ wskazuje, że zatrudnienie pracownika miało na celu uzyskanie tylko tytułu do ubezpieczeń społecznych, a dalej uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego oraz jest to w ocenie ZUS sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Nie zawsze jest to jednak uzasadnione stanowisko. W orzecznictwie sądów powszechnych przyjmuje się, że zawierając umowę o pracę strony kierują się różnymi motywami indywidualnymi, które należy odróżnić od typowego celu tej czynności prawnej; w szczególności trudno uznać, że dążenie do uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego jest sprzeczne z prawem; przeciwnie, jest to zachowanie rozsądne i uzasadnione zarówno z osobistego, jak i społecznego punktu widzenia; tym samym uzyskanie ochrony gwarantowanej pracowniczym ubezpieczeniem społecznym jest legalnym celem zawierania umów o pracę; może ono być nawet głównym motywem wyboru świadczenia pracy w ramach stosunku pracy, zamiast wykonywania pracy na innych podstawach prawnych (vide: Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z 14 maja 2014 r., III AUa 1254/13, LEX nr 1477215). Natomiast w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 9 sierpnia 2005 r., III UK 89/05 stwierdzono, że skorzystanie z ochrony gwarantowanej pracowniczym ubezpieczeniem społecznym jest legalnym celem zawierania umów o pracę.
W konsekwencji, w odwołaniu należy dowieść, że umowa o pracę zawarta między ubezpieczonym a płatnikiem składek nie jest czynnością pozorną, a tym samym – nieważną, bądź czynnością sprzeczną z zasadami współżycia społecznego. Dla uzasadnienia swojego stanowiska w sprawie pracownik może powołać wszelkie dowody przewidziane w procedurze cywilnej, np. dowody z dokumentów czy dowody z zeznań świadków, które potwierdzą przed sądem, że ubezpieczony rzeczywiście świadczył pracę na rzecz pracodawcy i nie była to czynność pozorna, a tym samym że pracownik podlega ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu.
Pomoc prawna świadczona przez adwokata lub radcę prawnego zajmującego się sprawami niepodlegania ubezpieczeniom społecznym może obejmować samą poradę prawną, sporządzenie pism składanych w toku sprawy, jak również pełną reprezentację przed sądem.
radca prawny Anna Krysiak-Schechinger
Kancelaria Radcy Prawnego
Pabianice, ul. gen. K. Pułaskiego 17 lok. 21
Łódź, ul. Radwańska 4 lok. 15
