List żelazny – czym jest, kto może go otrzymać i kiedy sąd może go odwołać
Czym jest list żelazny?
List żelazny to szczególny środek ochrony procesowej, przewidziany w art. 281–284 Kodeksu postępowania karnego (k.p.k.). W praktyce oznacza on gwarancję sądu, że osoba podejrzana lub oskarżona nie zostanie tymczasowo aresztowana, o ile będzie przestrzegać określonych warunków. List żelazny stanowi zatem rodzaj „poręczenia” – oskarżony zobowiązuje się do współpracy z organami ścigania i stawiania się na wezwania, a w zamian może pozostać na wolności i odpowiadać z tzw. wolnej stopy aż do prawomocnego zakończenia postępowania.
Kiedy można ubiegać się o list żelazny?
O list żelazny mogą ubiegać się osoby, wobec których:
-
toczy się postępowanie karne,
-
wydano postanowienie o tymczasowym aresztowaniu, nakaz zatrzymania lub list gończy albo istnieje takie ryzyko,
-
przebywają poza granicami Polski i obawiają się zatrzymania po powrocie do kraju,
-
chcą dobrowolnie stawić się przed organami ścigania i sądem oraz wziąć udział w postępowaniu.
Wniosek o list żelazny ma szczególne znaczenie w sprawach, w których oskarżony zamierza wrócić do kraju i współpracować z wymiarem sprawiedliwości, ale nie chce ryzykować tymczasowego aresztowania.
Jakie warunki trzeba spełnić, by uzyskać list żelazny?
Sąd może wydać oskarżonemu list żelazny tylko wtedy, gdy uzna, że oskarżony daje rękojmię prawidłowego zachowania. Zgodnie z art. 282 § 1 k.p.k., osoba ubiegająca się o list żelazny zobowiązuje się do:
-
stawiania się na każde wezwanie sądu lub prokuratora,
-
nieoddalania się z miejsca stałego pobytu w kraju bez zgody sądu,
-
nieutrudniania postępowania (np. poprzez nakłanianie do składania fałszywych zeznań lub wyjaśnień)
oraz złożenia oświadczenia, że stawi się do sądu lub do prokuratora w oznaczonym terminie pod warunkiem odpowiadania z wolnej stopy.
Dodatkowo sąd może uzależnić udzielenie listu żelaznego od złożenia poręczenia majątkowego w oznaczonej wysokości.
Gdzie złożyć wniosek o list żelazny?
Wniosek o wydanie listu żelaznego składa się do właściwego miejscowo sądu okręgowego. Wniosek można złożyć samodzielnie, ale w praktyce warto skorzystać z pomocy adwokata, który skompletuje wymagane dokumenty, przygotuje uzasadnienie w sposób przekonujący dla sądu, wykazując brak obawy matactwa czy ucieczki oskarżonego oraz będzie brał udział w posiedzeniu sądu w przedmiocie wydania listu żelaznego pod nieobecność oskarżonego.
Czy od decyzji sądu o odmowie wydania listu żelaznego można się odwołać?
Kiedy list żelazny może zostać odwołany?
Zgodnie z art. 282 § 2 k.p.k., sąd może odwołać list żelazny, jeżeli oskarżony:
-
nie stawi się na wezwanie sądu lub prokuratora bez usprawiedliwienia,
-
samowolnie oddali się z obranego w kraju miejsca pobytu,
-
będzie utrudniał postępowanie (np. poprzez nakłanianie do składania fałszywych zeznań lub wyjaśnień).
W razie odwołania listu żelaznego, sąd może zarządzić zatrzymanie i tymczasowe aresztowanie oskarżonego, a wartości majątkowe udzielone z tytułu poręczenia ulegają przepadkowi lub ściągnięciu.
List żelazny – podsumowanie
List żelazny to forma ochrony przed tymczasowym aresztowaniem, która daje oskarżonemu szansę na dobrowolny udział w procesie pod warunkiem przestrzegania zasad określonych przez sąd. Jest to rozwiązanie szczególnie istotne dla osób przebywających za granicą lub tych, które chcą współpracować z wymiarem sprawiedliwości, unikając ryzyka zatrzymania. Co istotne, list żelazny nie chroni przed zatrzymaniem i tymczasowym aresztowaniem do innej sprawy aniżeli postępowanie, w którym został wydany.
Pomoc prawna świadczona przez adwokata lub radcę prawnego zajmującego się sprawami związanymi z uzyskaniem listu żelaznego może obejmować samą poradę prawną, sporządzenie wniosku o wydanie listu żelaznego, jak również pełną reprezentację przed sądem w postępowaniu w przedmiocie wydania listu żelaznego oraz ewentualnego odwołania od niekorzystnego rozstrzygnięcia sądu.
adwokat Kamila Majchrzak
Kancelaria Adwokacka
Pabianice, ul. gen. K. Pułaskiego 17 lok. 21
Łódź, ul. Radwańska 4 lok. 15
