Zadośćuczynienie po śmierci osoby bliskiej

Zgodnie z art. 446 § 4 k.c. sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. W doktrynie i orzecznictwie mamy do czynienia z ugruntowanym poglądem, że do kręgu osób najbliższych zmarłego, o którym mowa w przywołanym przepisie, należy zaliczyć dzieci, małżonka, a także rodziców, rodzeństwo oraz wnuków czy też odpowiednio dziadków osoby zmarłej. W celu ustalenia czy dana osoba zalicza się do kręgu osób najbliższych bardzo ważne jest każdorazowe określenie, jakie relacje łączyły poszczególne osoby, między innymi czy relacje te były bliskie i czy między członkami rodziny a zmarłym panowały silne więzi emocjonalne i uczuciowe. Podkreślić w tym miejscu należy, że nie tylko krewny może być najbliższym członkiem rodziny. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 kwietnia 2005 r. (sygn. akt  IV CK 648/04)  wskazał, że w obowiązującym stanie prawnym definiując pojęcie „rodziny” można, jak trafnie wskazuje się w piśmiennictwie – użyć następujących kryteriów: pokrewieństwo, małżeństwo, przysposobienie, powinowactwo, rodzina zastępcza i pozostawanie we wspólnym gospodarstwie domowym. Można zatem zaaprobować definicję rodziny jako najmniejszej grupy społecznej, powiązanej poczuciem bliskości i wspólności, osobistej i gospodarczej, wynikającej nie tylko z pokrewieństwa. Każdorazowo zatem sąd ustalając czy danej osobie przysługuje świadczenie po śmierci osoby najbliższej w oparciu o art. 446 § 4 k.c. bada bliskość relacji, w szczególności więzi emocjonalne i uczuciowe oraz ewentualnie wspólność gospodarczą. Zaznaczyć warto, że przywołana podstawa prawna obowiązuje od dnia 3 sierpnia 2008 r. Jeżeli jednak śmierć osoby najbliższej nastąpiła na skutek deliktu przed wskazaną datą to istnieje możliwość dochodzenia zadośćuczynienia za doznaną krzywdę na podstawie art. 448 k.c. w związku z art. 24 § 1 k.c., co zostało również potwierdzone przez Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 27 czerwca 2014 r. (sygn. akt III CZP 2/14).

Jeżeli zaś chodzi o przedawnienie roszczenia o zadośćuczynienie dla najbliższych członków rodziny to na podstawie art. 442¹ § 1 k.c.  roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jeżeli śmierć nastąpiła na skutek czynu niedozwolonego kwalifikowanego jako przestępstwo (zbrodnia albo występek) roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu z upływem lat dwudziestu od dnia popełnienia przestępstwa bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jeżeli osoba kierująca samochodem bądź innym pojazdem mechanicznym powoduje zdarzenie komunikacyjne (wypadek), w którym śmierć ponosi pieszy bądź inny uczestnik ruchu (kierowca drugiego pojazdu, pasażer pojazdu, inna osoba na drodze) to takie sytuacje w większości przypadków są kwalifikowane jako przestępstwo. W takiej sytuacji osoba uprawniona (członek rodziny) może dochodzić przysługującego mu zadośćuczynienia w terminie dwudziestu lat od dnia zaistnienia zdarzenia (wypadku).

radca prawny Anna Krysiak-Schechinger
Kancelaria Radcy Prawnego
Pabianice, ul. Zamkowa 36 lok. 1.3
Łódź, ul. Radwańska 4 lok. 15